Rosyjskie drony nad Polską: Poradnik

Praktyczne kroki w zarządzaniu ryzykiem w obliczu bezpośredniej konfrontacji z Rosją

‍

Zestrzelenie rosyjskich dronów nad Polską to pierwsza bezpośrednia konfrontacja z rosyjskimi środkami bojowymi od 2022 roku. Jeden z dronów został znaleziony w Mniszkowie koło Opoczna w województwie łódzkim.

‍

‍

Według ekspertów komentujących zdarzenia, ten dron prawdopodobnie nie został strącony, lecz skończyło mu się paliwo. Lokalizacja bardzo daleko od granicy ukraińskiej wskazuje, że drony zostały wypuszczone z terytorium Białorusi i pokazuje, że zagrożenie może dotknąć całe terytorium Polski.

‍

Warto tę sytuację potraktować jak oficjalne ostrzeżenie i podjąć kroki właściwe dla pierwszej fazy akcji awaryjnej.

‍

Po 20 latach pracy w zarządzaniu ryzykiem i budowaniu planów awaryjnych widziałam różne kryzysy, ale sytuacja geopolityczna, z jaką mamy do czynienia, wymaga szczególnej uwagi. Doświadczenie pokazuje, że firmy, które mają sprawdzone procedury zarządzania incydentami i regularnie je testują, w kryzysie radzą sobie znacznie lepiej. Jeśli ich nie ma, teraz jest moment na ich opracowanie w oparciu o sprawdzone praktyki zarządzania kryzysowego.

‍

Pierwsza faza akcji awaryjnej – co to oznacza w praktyce

‍

Zgodnie z dobrymi praktykami zarządzania incydentami pierwsza faza akcji awaryjnej po otrzymaniu ostrzeżenia zawsze obejmuje systematyczny przegląd dostępnych zasobów i przypomnienie procedur. To moment na spokojne sprawdzenie wszystkich systemów, zanim będziemy ich rzeczywiście potrzebować.

‍

1. Kluczowe kroki pierwszej fazy:

‍

Przegląd i test wszystkich dostępnych zasobów awaryjnych
Weryfikacja informacji kontaktowych
Test środków komunikacji
Przypomnienie procedur wszystkim pracownikom
Przeprowadzenie szkoleń lub briefingów zespołu
Uruchomienie stałego monitorowania bieżącej sytuacji i poziomu zagrożenia
Przegląd istniejących procedur
Sprawdzenie procedur ochrony przed dezinformacją

‍

2. Lista kontrolna procedur do przeglądu:

‍

Weryfikacja informacji kontaktowych (wewnętrznych i zewnętrznych)
Procedury powiadamiania i eskalacji informacji
Procedury komunikacji kryzysowej z pracownikami, dostawcami, organami administracji państwowej i służbami ratowniczymi.
Plany ewakuacji z obiektów firmowych
Procedury zabezpieczania danych i dokumentów
Instrukcje współpracy z lokalnymi służbami
Procedury weryfikacji informacji z oficjalnych źródeł
Instrukcje postępowania przy ograniczeniu dostępu do obiektów
Procedury planu ciągłości działania (PCD, BCP)
Procedury odtwarzania infrastruktury (DRP)

W sytuacji kryzysowej najważniejsza jest szybka i skuteczna komunikacja. Lata doświadczenia nauczyły mnie, że najczęstszą przyczyną problemów w kryzysie jest brak niezbędnych informacji lub opóźnienia w ich przepływie.

‍

3. Checklista kontaktów do weryfikacji:

‍

Numery telefonów do wszystkich kluczowych pracowników (w tym prywatne, pamiętaj o przepisach RODO!)
Kontakty awaryjne do rodzin pracowników (jeśli to możliwe i jeśli otrzymaliście je zgodnie z RODO)
Dane kontaktowe do głównych dostawców i klientów
Kontakty do lokalnych służb ratunkowych i urzędów
Numery do regionalnych centrów zarządzania kryzysowego
Kontakty do firm świadczących usługi krytyczne (IT, ochrona, transport, sprzątanie i utylizacja odpadów – gdyby konieczne było oczyszczenie terenu po incydencie)

‍

‍Ważne numery:

Numer alarmowy: 112
CERT Polska (incydenty cybernetyczne): cert.pl

‍

Komunikacja z pracownikami

‍

Działania do przeprowadzenia w ciągu 24-48 godzin:

Test grupowych SMS-ów lub komunikatorów firmowych
Sprawdzenie, czy wszyscy pracownicy odbierają komunikaty
Test alternatywnych kanałów komunikacji (e-mail, aplikacje, radio)
Przygotowanie i test szablonów komunikatów kryzysowych
Ustalenie, kto ma uprawnienia do wydawania komunikatów
Test procedur informowania o zmianach w organizacji pracy

‍

Komunikacja zewnętrzna

‍

Lista testów do wykonania:

Sprawdzenie kontaktów z kluczowymi dostawcami
Test komunikacji z najważniejszymi klientami
Weryfikacja kanałów komunikacji z bankami i ubezpieczycielami
Sprawdzenie procedur informowania mediów
Test komunikacji z lokalnymi władzami i służbami
Ochrona przed dezinformacją

‍

Podczas kryzysów geopolitycznych dezinformacja staje się jednym z zagrożeń także dla biznesu. Błędne informacje mogą prowadzić do kosztownych decyzji biznesowych i mieć negatywny wpływ na wizerunek firmy, jeśli okaże się, że nie weryfikujemy autentyczności źródeł.

‍

4. Wiarygodne źródła informacji

‍

Na podstawie doświadczenia zalecam korzystanie wyłącznie ze sprawdzonych źródeł informacji.

‍

Oficjalne kanały informacji:

gov.pl - główny portal rządowy
Ministerstwo Obrony Narodowej: gov.pl/web/obrona-narodowa
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych: gov.pl/web/mswia
Rządowe Centrum Bezpieczeństwa: gov.pl/web/rcb
Sztab Generalny Wojska Polskiego: sgwp.wp.mil.pl
Wojewódzkie centra zarządzania kryzysowego
Oficjalne komunikaty służb ratunkowych
Branżowe organizacje i stowarzyszenia

‍

Oficjalne profile w mediach społecznościowych

‍

RCB: @RCB_RP
MON: @MON_GOV_PL
MSWiA: @MSWiA_GOV_PL
Wojsko Polskie: @wojsko_polskie

‍

Facebook:‍

RCB: facebook.com/rzadowecentrumbezpieczenstwa
MON: facebook.com/MinisterstwoObrony
MSWiA: facebook.com/MSWiARP
Wojsko Polskie: facebook.com/p/Wojsko-Polskie-100069126883048

‍

Instagram:‍

RCB: @rcbgovpl
MON: @mon_gov_pl
MSWiA: @mswia_gov_pl
Wojsko Polskie: @polish_army

‍

5. Rozpoznawanie dezinformacji

‍

Na podstawie analizy poprzednich kryzysów, oto najczęstsze oznaki dezinformacji:

‍

Czerwone flagi dezinformacji:

Informacje bez podania konkretnych źródeł
Treści wzbudzające panikę lub skrajne emocje
Komunikaty "rzekomo rządowe" w mediach społecznościowych
Porady działania sprzeczne z oficjalnymi zaleceniami
Informacje o "pilnych ewakuacjach" niepotwierdzone przez władze
Fałszywe alarmy o zagrożeniach lokalnych

‍

Procedury weryfikacji informacji

‍

Kroki do wdrożenia w firmie:

Ustalenie, kto w firmie odpowiada za weryfikację informacji
Procedura sprawdzania wiadomości w co najmniej dwóch oficjalnych źródłach
Zakaz przekazywania niepotwierdzonych informacji pracownikom
Instrukcja zgłaszania podejrzanych treści do odpowiednich służb
Szkolenie kluczowych pracowników w rozpoznawaniu dezinformacji

‍

6. Cyberbezpieczeństwo w konfrontacji z Rosją

‍

Incydent z dronami to sygnał do nasilenia ataków cybernetycznych. W mojej praktyce obserwuję, że incydenty geopolityczne zawsze wiążą się ze wzrostem aktywności grup hakerskich.

‍

Natychmiastowe działania obronne

‍

Lista kontrolna do wykonania w ciągu 24 godzin:

Aktualizacja wszystkich systemów, szczególnie bezpieczeństwa
Zmiana haseł administratorskich
Sprawdzenie i test kopii zapasowych danych
Przegląd logów systemowych pod kątem nietypowej aktywności
Weryfikacja, kto ma dostęp do systemów krytycznych
Wyłączenie niepotrzebnych usług sieciowych
Wzmożony monitoring ruchu sieciowego

‍

Edukacja zespołu IT

‍

Zespoły IT w firmach wymagają w obecnej sytuacji szczególnych kompetencji w zakresie rozpoznawania zagrożeń cybernetycznych.

‍

Tematy do omówienia z zespołem IT:

Rozpoznawanie ataków phishingowych związanych z sytuacją geopolityczną
Procedury reagowania na podejrzaną aktywność w systemach
Zasady zgłaszania incydentów do CERT Polska
Wzmożona ostrożność przy aktualizacjach oprogramowania
Procedury izolacji systemów w przypadku wykrycia zagrożenia

‍

Edukacja wszystkich pracowników

‍

Lista tematów do natychmiastowego omówienia:

Ostrożność z załącznikami i linkami w e-mailach
Zgłaszanie podejrzanych wiadomości do IT
Bezpieczne używanie VPN przy pracy zdalnej
Zakaz publikowania informacji o firmie w mediach społecznościowych
Natychmiastowe zgłaszanie utraty urządzeń firmowych
Procedury zabezpieczania danych na urządzeniach prywatnych używanych do pracy

‍

7. Szkolenia i briefingi

‍

Z mojego doświadczenia wynika, że edukacja zespołu w kontekście nowej sytuacji bezpieczeństwa jest kluczowa dla skuteczności całego systemu zarządzania kryzysowego.

‍

Briefing dla kierownictwa

Do przeprowadzenia w ciągu 48 godzin

‍

Agenda spotkania kierowniczego:

Ocena wpływu sytuacji geopolitycznej na działalność firmy
Przegląd procedur podejmowania decyzji w sytuacjach kryzysowych
Ustalenie ról i odpowiedzialności w zespole zarządzającym
Określenie kryteriów uruchamiania kolejnych faz procedur awaryjnych
Ustalenie harmonogramu regularnych spotkań monitorujących sytuację

‍

Szkolenie dla wszystkich pracowników

Tematy do omówienia z zespołem:

Podstawowe informacje o aktualnej sytuacji bezpieczeństwa
Przypomnienie procedur ewakuacji z budynków
Instrukcje postępowania przy alarmach
Zasady weryfikacji informacji i ochrony przed dezinformacją
Podstawy cyberbezpieczeństwa w warunkach podwyższonego ryzyka
Procedury kontaktu z rodziną w sytuacjach kryzysowych

‍

8. Współpraca z lokalnymi służbami

‍

Każdy plan awaryjny powinien zawsze obejmować kwestie dotyczące współpracy z lokalnymi służbami i władzami.

‍

Kontakt z lokalnymi władzami

‍

Działania do podjęcia w najbliższych dniach:

Kontakt z lokalnym centrum zarządzania kryzysowego
Zapoznanie się z lokalnymi planami ewakuacji
Ustalenie procedur współpracy z lokalnymi służbami ratowniczymi
Sprawdzenie czy firma jest uwzględniona w lokalnych planach bezpieczeństwa
Rozważenie udziału w lokalnych ćwiczeniach bezpieczeństwa

‍

Współpraca z innymi firmami

‍

‍Możliwości współpracy w zakresie bezpieczeństwa:

Wymiana informacji o zagrożeniach z firmami z branży
Wspólne inwestycje w systemy bezpieczeństwa
Wzajemne wsparcie w sytuacjach kryzysowych
Dzielenie się zasobami w przypadku ograniczeń dostępu
Wspólne szkolenie zespołów

‍

9. Monitoring sytuacji

‍

Na podstawie mojego doświadczenia w zarządzaniu kryzysowym, skuteczny system monitorowania sytuacji to podstawa skutecznego reagowania, niemniej jest to aspekt często pomijany lub traktowany po macoszemu. Teraz na pewno jest właściwy moment, aby ten obszar zweryfikować i w razie potrzeby uzupełnić.

‍

System wczesnego ostrzegania

‍

Elementy do wdrożenia:

Wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za monitoring sytuacji
Ustalenie harmonogramu przeglądów sytuacji (np. co 12 godzin)
Lista źródeł do regularnego monitorowania
Kryteria uruchamiania kolejnych faz procedur kryzysowych
Procedury informowania kierownictwa o zmianach sytuacji

‍

10. Dokumentacja działań

‍

Co należy dokumentować:

Wszystkie podjęte działania prewencyjne
Wyniki testów systemów i procedur
Zidentyfikowane luki w procedurach i plany ich eliminacji
Harmonogram planowanych szkoleń i ćwiczeń
Kontakty i ustalenia ze służbami i władzami lokalnymi

‍

11. Następne kroki

‍

Obecna sytuacja to sygnał, że musimy być gotowi na eskalację. Z mojego doświadczenia wynika, że skuteczne zarządzanie kryzysem to proces długoterminowy, nie jednorazowa akcja.

Systematyczne wdrażanie powyższych działań w ciągu najbliższych dni pozwoli firmie być przygotowaną na ewentualny rozwój sytuacji.

‍

Pamiętaj: działaj metodycznie, dokumentuj poczynania i regularnie sprawdzaj skuteczność wdrożonych rozwiązań.

‍

W sytuacjach kryzysowych kluczowa jest nie tylko techniczna gotowość, ale też psychologiczne przygotowanie zespołu. Spokojne, systematyczne podejście do przygotowań buduje zaufanie i zmniejsza stres w zespole.

‍

Jeśli potrzebujesz pomocy w tych działaniach – napisz do nas zapytania@davidson.pl lub umów się ze mną na spotkanie

‍